Τετάρτη 16 Μαρτίου 2011

Απαράδεκτες ανομίες στα μέσα μαζικής μεταφοράς


Το παρακάτω κείμενο του Άκη Γαβριηλίδη δημοσιεύθηκε στο τεύχος Μαρτίου 2011 του περιοδικού Κοντέινερ και το πήρα από το: http://nomadicuniversality.wordpress.com/

Αξίζει να διαβαστεί γιατί αναφέρεται στο θέμα της παραχώρησης εισιτηρίου, που όπως έχει γραφτεί και αλλού ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΠΟΙΝΙΚΟ ΑΔΙΚΗΜΑ και όμως αναπαράγεται αυτή η απειλή πάνω στα εισιτήρια και κανείς εισαγγελέας δεν ενοχλήθηκε με αυτή τη διασπορά ψευδών ειδήσεων.

"Εδώ και αρκετό καιρό, ήδη πριν μαζικοποιηθεί και γίνει κεντρικό πολιτικό διακύβευμα το κίνημα «Δεν πληρώνω», δύο ανώνυμες εταιρίες, η «Αττικό Μετρό» και ο ΟΑΣΘ, είχαν τυπώσει στην πίσω πλευρά των εισιτηρίων τους το εξής κείμενο:
Η ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΧΗ ΕΠΙΚΥΡΩΜΕΝΟΥ ΕΙΣΙΤΗΡΙΟΥ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΤΡΟΠΗ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΚΑΙ ΤΙΜΩΡΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΜΟ (Π.Κ. ΆΡΘ. 186.2 & 392)
Το άρθρο 186 παρ. 2 του Ποινικού Κώδικα τιμωρεί την «Πρόκληση και προσφορά για την εκτέλεση [sic] κακουργήματος ή πλημμελήματος». Άρα, η βασιμότητα ή μη του εκφοβιστικού αυτού ισχυρισμού θα κριθεί από την ουσιαστική διάταξη περί του φερόμενου ως «πλημμελήματος».
Το άρθρο 392 λέει:
Όποιος με την πρόθεση να μην καταβάλει αντίτιμο παίρνει για άμεση κατανάλωση τρόφιμα ή ποτά ή δέχεται την παροχή καταλύματος ή υπηρεσιών, των οποίων το αντίτιμο είναι άμεσα πληρωτέο κατά τις συνήθειες των συναλλαγών, τιμωρείται με χρηματική ποινή ή με φυλάκιση μέχρι τριών μηνών.
Στον τύπο[1], και στο διαδίκτυο[2], έχει γίνει εκτενής συζήτηση και έχει υποστηριχθεί ότι η παραχώρηση εισιτηρίου δεν εμπίπτει σε αυτή τη διάταξη στη βάση του ότι πρόκειται για «πράξη διαμαρτυρίας» που «εμπίπτει στην ελευθερία της έκφρασης», ή ότι «οι συνήθειες των συναλλαγών είναι κάτι που μεταβάλλεται».
Θεωρώ ότι υπάρχει ένα ριζικότερο και λογικά πρότερο επιχείρημα, το οποίο καθόσον γνωρίζω δεν έχει προβληθεί από κανέναν: το 392 ΠΚ ποινικοποιεί τη συμπεριφορά όποιου «δέχεται την παροχή υπηρεσιών». Ωστόσο, αυτός που μας δίνει ένα εισιτήριο, δεν μας παρέχει καμία υπηρεσία! Μας παραχωρεί έναν έγγραφο τίτλο ο οποίος ενσωματώνει αξίωση έναντι τρίτου προς παροχή υπηρεσιών. Την επίμαχη υπηρεσία, δηλ. τη μεταφορά του επιβάτη, και στη μια και στην άλλη περίπτωση την παρέχει ο ίδιος φορέας –η «Αττικό Μετρό». Το αντίστοιχο με την «λήψη τροφίμων και ποτών για άμεση κατανάλωση» θα ήταν π.χ. να πάει κάποιος με Ι.Χ. στο τέρμα των λεωφορείων και να «ψαρεύει» πελάτες τους οποίους να μεταφέρει πράγματι ο ίδιος από το αεροδρόμιο στο Σύνταγμα.
Σε αντίθεση με ένα μπιφτέκι ή ένα ποτήρι κρασί, (για να αναφερθούμε συγκριτικά στα άλλα παραδείγματα που απαριθμεί –περιοριστικά και όχι ενδεικτικά- το άρθρο 392), το δικαίωμα εκ του εισιτηρίου δεν είναι ένα πεπερασμένο και αναλώσιμο υλικό αντικείμενο, αλλά μια άυλη, αφηρημένη αξίωση προς μεταφορά, δυνάμει απεριόριστη (εντός των χρονικών ορίων που προσδιορίζονται σε αυτό) η οποία απλώς ενσωματώνεται στο κομμάτι χαρτί που την πιστοποιεί και τη συμβολίζει. Όποιος λοιπόν αποκτά νομίμως εισιτήριο, καθίσταται κύριος του εγγράφου και δικαιούχος της αξίωσης που απορρέει απ’ αυτό, άρα δικαιούται να μεταβιβάζει ελεύθερα τόσο το ένα όσο και την άλλη σε όποιον κρίνει σκόπιμο για όποια αιτία κρίνει σκόπιμο.
Ασχέτως του προηγουμένου, η επίμαχη προειδοποίηση είναι αναληθής για έναν ακόμα λόγο: το 392 ΠΚ τιμωρεί μόνο όποιον παίρνει τρόφιμα ή δέχεται υπηρεσίες, άρα όχι και όποιον «ΠΑΡΑΧΩΡΕΙ», ούτε και όποιον «ΠΡΟΤΡΕΠΕΙ ΠΡΟΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ». Στο ποινικό δίκαιο η διασταλτική ερμηνεία και η αναλογική εφαρμογή απαγορεύονται.
Αυτό δημιουργεί ένα πολύ σοβαρό ζήτημα: όταν κανείς ισχυρίζεται δημοσίως ότι μια συγκεκριμένη συμπεριφορά συνιστά παράβαση, ενώ αυτό δεν συμβαίνει, η πράξη αυτή συνιστά η ίδια παράβαση. Πιθανότατα ποινική και πειθαρχική, πάντως σίγουρα δεοντολογική.
Υποθέτω ότι το κείμενο αυτό το συνέταξαν οι νομικοί σύμβουλοι των ενδιαφερομένων Α.Ε. Ως νομικοί, θα όφειλαν να γνωρίζουν ότι ο ισχυρισμός αυτός δεν ευσταθεί. (Εάν δεν το γνώριζαν, τότε είναι άσχετοι και διασπαθίζονται τα χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων για την αμοιβή τους). Το να ψεύδεται λοιπόν ένας νομικός, μόνο και μόνο για να τρομοκρατήσει τον κόσμο και έτσι να αποκομίσει ο πελάτης του –και ο ίδιος- παράνομο περιουσιακό όφελος, συνιστά διασπορά ψευδών ειδήσεων ικανών να επιφέρουν ανησυχίες ή φόβο στους πολίτες (191 ΠΚ) και απάτη (386). Και σίγουρα συνιστά συμπεριφορά αντίθετη προς το καθήκον αληθείας που τον δεσμεύει. Μια συμπεριφορά, αν θέλετε τη γνώμη μου, άξια περιφρόνησης, της οποίας η ηθική απαξία είναι ιδιαίτερα μεγάλη, όπως θα έλεγε και ο κ. Ρέππας.
Πράγματι λοιπόν, υπάρχει μεγάλο ζήτημα ανομίας σε όσα συμβαίνουν τελευταία γύρω από τα μέσα μαζικής μεταφοράς στην Ελλάδα …
Επειδή, επιπλέον, διάφοροι καθεστωτικοί διανοούμενοι-ες εμφανίζονται τελευταία ως παπαγαλάκια του Πρετεντέρη και προσπαθούν να τεκμηριώσουν με ψευδοεπιστημονικά επιχειρήματα τις κατηγορίες περί «τζαμπατζήδων» που «δεν αναλαμβάνουν τις ευθύνες της ανυπακοής τους»[3], θα ήθελα κλείνοντας να αναλάβω πλήρως την ευθύνη της δικής μου τοποθέτησης: προτρέπω ενθέρμως όλους να παραχωρούν το εισιτήριό τους σε άλλες, και προκαλώ εγώ όποιον θεωρεί ότι παρανομώ να υποβάλει έγκληση".
[1] http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_20/01/2010_387406
[2] http://elawyer.blogspot.com/2010/01/blog-post_15.html
[3] Βασιλική Γεωργιάδου, «Από την αντίσταση στην κομματική στρέβλωση», Βήμα, 13 Φεβρουαρίου 2011.